قیمت پیکان در ۳۸ سال: آغاز، پایان و ادامه ماجرا

قیمت پیکان، خودرو محبوب ایرانی‌ها از ۱۴ هزار تومان سال ۱۳۴۶ تا ۵ میلیون تومان سال ۱۳۸۴ روند تقریبا متعادلی را طی کرد. اکنون اما با گذشت ۱۶ سال از توقف تولید این خودرو، قیمت پیکان کارکرده در بازار خودرو به رقمی معادل ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان رسیده است.

خیلی قبل‌تر از اینکه سمند به عنوان اولین خودرو ملی معرفی شود و تیپ‌ها و مدل‌های مختلف آن زیر پای رانندگان ایرانی قرار بگیرد و جاده‌ها و خیابان‌های کشور با لاستیک‌هایش آشنا شوند، «پیکان» برای ایرانی‌ها حکم خودرو ملی را داشت.

«پیکان» حدود ۴ دهه از اواسط دهه ۴۰ تا اوایل دهه ۸۰، روی خط تولید ایران ناسیونال برادران خیامی و بعدها ایران خودرو دولتی قرار داشت و در این مدت همیشه یکی از ارزان‌ترین خودروهایی بود که بیشتر اقشار جامعه می‌توانستند به راحتی خریداری کنند. اما امروز شاید یکی از ارزان ترین خودروها در بازار خرید و فروش ماشین کارکرده محسوب می‌شود.

تاریخچه مختصر پیکان

پیکان نامی است که برادران خیامی به روتس ارو یا هیلمن هانتر انگلیسی دادند و تولید آن را از ۲۳ اردیبهشت ماه ۱۳۴۶ آغاز کردند. پیکان پیش از ورود به ایران ۱۲ سال در انگلیس و چند کشور دیگر با نام‌های مختلفی تولید می‌شد اما برای عرضه در بازار داخلی، آخرین فیس لیفت آن که برای سال ۱۹۶۶ بود، انتخاب شد.

ورود پیکان به ایران، صنعت خودروسازی کشور را به دو بخش تقسیم کرد، قبل از پیکان و بعد از پیکان. تولید این خودرو آنقدر برای ایران ناسیونال مهم بود که برایش جشن تولد گرفتند و آهنگ معروف «تولد مبارک» را ساختند و نخست وزیر وقت، امیرعباس هویدا، وارد کارزار تبلیغاتی پیکان شد و برای رفت و آمد از این خودرو استفاده می‌کرد.

اولین سری پیکان در دو تیپ دولوکس و کارلوکس به دست مشتریان ایرانی رسید و بعدها تیپ‌ها و مدل‌های دیگری شامل جوانان، کار، اتوماتیک و… تولید و روانه بازار شد.

پیکان از همان ابتدا در قالب قطعات CKD وارد و سپس در کارخانه ایران ناسیونال مونتاژ می‌شد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مونتاژ پیکان همچنان ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۳۶۴ خط تولید این خودرو در انگلستان متوقف شد و در نتیجه میزان قطعات ارسالی به ایران کاهش پیدا کرد. این اتفاق باعث شد تا تولید پیکان از ۷۰ هزار دستگاه در این سال به ۳ هزار دستگاه در سال ۶۸ برسد.

۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۴ نقطه پایان خاطره‌انگیزترین خودرو داخلی شد. در این روز، بعد از ۳۸ سال و فراز و فرودهای فراوان و تولید ۲ میلیون و ۲۹۵ هزار دستگاه، خط تولید پیکان برای همیشه تعطیل شد.

قیمت پیکان در دهه ۴۰: خودرویی برای اقشار متوسط

پیکان در ابتدای ورودش به بازار ایران، ارزان‌ترین خودرو نبود. رانندگان می‌توانستند در سال ۱۳۴۶، پیکان دولوکس را با پرداخت ۱۴ هزار و ۳۰۰ تومان خریداری کنند که کمی بیشتر از خودروهای ژیان سایپا قیمت داشت. در سال ۴۸ و ۲ سال بعد از عرضه اولین پیکان‌ها به بازار، قیمت این خودرو به ۱۷ هزار و ۸۹۰ تومان رسید.

در آن زمان، میانگین حقوق ماهانه کارگران و کارمندان بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ تومان بود و افراد می‌توانستند با پولی که برای پیکان می‌پردازند، یک خانه یک – دو طبقه در تهران خریداری کنند.

قیمت پیکان در دهه ۵۰: افزایش هزینه تولید و گرانی خودرو

دهه ۵۰ برای ایران پر از اتفاقات و رخدادهای مختلف بود، از افزایش قیمت نفت و درآمدهای کشور گرفته تا پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز دفاع مقدس.

قیمت پیکان از سال ۵۰ تا ۵۲ و به مدت ۱۹ ماه هیچ تغییری نکرده و ثابت مانده بود. اما طبق اطلاعیه ایران ناسیونال، به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، این شرکت مجبور شده تا قیمت پیکان را نیز افزایش دهد.

در سال ۵۲، قیمت پیکان دولوکس ۲۳ هزار و ۹۹۰ تومان شد، پیکان کار با قیمت ۲۰ هزار و ۲۹۰ تومان به فروش می‌رسید و وانت پیکان هم ۱۶ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت داشت. گران‌ترین مدل این خودرو، پیکان جوانان بود که با موتور قوی‌تری و بدنه و کابین اسپرت‌تر ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته می‌شد.

کارگران و کارمندان در این سال بین ۷۵۰ تا ۱۲۰۰ تومان دستمزد می‌گرفتند.

از سال ۵۲، با افزایش قیمت نفت، درآمدهای کشور هم افزایش پیدا کرد و هم‌زمان تورم و هزینه‌های زندگی هم بالا رفت. قیمت خودروها نیز تحت تاثیر این تغییرات قرار گرفت. در سال ۵۷، قیمت پیکان صفر لوکس به ۳۵ هزار تومان رسید.

قیمت پیکان در دهه ۶۰: قرعه‌کشی برای خرید پیکان

برنامه قرعه‌کشی که این روزها برای خرید خودروهای ایران خودرو و سایپا جریان دارد، در دهه ۶۰ هم برای خرید پیکان وجود داشت و اتفاقا دلیل اصلی آن هم دلالی و رانت‌بازی بود که باعث می‌شد قیمت کارخانه با قیمت بازار اختلاف خیلی زیادی داشته باشد و برای این منظور کمیته توزیع عادلانه خودرو تشکیل شد.

بر اساس اطلاعیه کمیته توزیع عادلانه خودرو در سال۶۱، متقاضیان باید حداقل یک سال در محل سکونتی که اعلام می‌کردند، اقامت داشتند و هم خود فرد و هم افراد تحت تکفل فاقد خودرو باشند. همچنین متقاضی و همسرش نباید از سال ۵۷ خودرویی را از تولیدکنندگان داخلی خریده باشند. یکی دیگر از شرایط شرکت در قرعه‌کشی، داشتن گواهینامه بود.

شرایط بالا برای خرید خودرو سواری الزامی بود اما اگر فردی می‌خواست در قرعه‌کشی وانت و کامیون شرکت کند، باید به شغل رانندگی اشتغال داشت.

در سال ۶۰، پیکان دولوکس با قیمت ۵۹ هزار و ۷۳۵ تومان درب کارخانه به فروش می‌رسید و مدل کارلوکس ۵۲ هزار و ۲۲۷ تومان قیمت‌گذاری شده بود. اما در اواخر دهه ۶۰، قیمت پیکان به ۱۳۵ هزار – ۱۵۰ هزار تومان رسید.

قیمت پیکان در دهه ۷۰: اعداد و ارقام میلیونی

دهه ۷۰ و ۳ سال بعد از پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران سازندگی، نرخ تورم افزایش یافت و برای اولین بار قیمت پیکان به اعداد میلیونی رسید و شرایطی پیدا کرد که در اواخر دهه ۹۰ دوباره در بازار خودرو تجربه کردیم. در این تاریخ پیکان پژویی هم به بازار آمد. خودرویی که بدنه پیکان را داشت اما از موتور پژو ۵۰۴ استفاده می‌کرد.

یک دستگاه صفر این خودرو، یک میلیون و ۴۰۰ هزار تا یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان فروخته می‌شد. این اعداد نشان می‌دهد که قیمت پیکان در عرض ۱۳ سال، یک میلیون و ۶۶۵ هزار تومان افزایش پیدا کرده بود.

قیمت پیکان در دهه ۸۰: پایان ۴ دهه تولید

پیکان در دهه ۸۰ به پایان عمر خود رسید و بعد از ۳۸ سال، در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۴ خط تولیدش تعطیل شد. در این ۴ دهه‌ای که پیکان روی خط تولید ایران ناسیونال و بعدها ایران خودرو قرار داشت، از نظر فنی و ظاهری چندان تغییرات و تحولاتی پیدا نکرد و همان قالب مستطیلی و قوطی کبریتی خود را حفظ کرد.

دهه ۸۰، اقتصاد ایران ثبات نسبی پیدا کرده بود و دولت توانست با رویه مناسبی تورم را کنترل کند. در این شرایط، قیمت پیکان صفر در سال ۸۲، مبلغ ۵ میلیون و ۳۵۰ هزار تومان بود و تا سال ۸۴ هم که تولیدش متوقف شد، تغییر چندانی نکرد.

قیمت پیکان در دهه ۹۰: زندگی ادامه دارد

با وجود اینکه ۱۶ سال از تولید آخرین پیکان می‌گذرد و سال‌هاست که دیگر خبر چندانی از این خودرو در خیابان‌های کشور نیست، اما همچنان می‌توان آن را خریداری کرد، البته با قیمت‌های ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومانی.

پیکان مدل ۷۸ با ۲۱۰ هزار کیلومتر کارکرد را می‌توان ۲۳ میلیون تومان خرید و مدل ۸۲ با ۸۰ هزار کیلومتر کارکرد، ۳۲ میلیون تومان قیمت دارد. البته قیمت پیکان‌های کلاسیک و کلکسیونی به ۸۰ میلیون تومان هم می‌رسد.

نتیجه گیری

پیکان ۳۸ سال در کارخانه ایران ناسیونال که بعدها ایران خودرو نامیده شد، تولید می‌شد و فروش آن از قیمت ۱۴ هزار تومان در سال ۴۶ شروع شد و به ۵ میلیون تومان در سال ۸۴ رسید. در این سال‌ها بازار خودرو کشور شاهد اتفاقات مختلفی بوده، اتفاقاتی مثل قرعه‌کشی و جوسازی دلالان و تحریم‌ها و کمبود قطعات.

با نگاهی به تاریخچه ورود و تولید خودرو پیکان در ایران و اتفاقاتی که برای پیکان افتاد، به نظر می‌رسد همین روند برای برخی دیگر از خودروها در کشور نیز در حال رخ دادن است.

نویسنده: میلاد قزللو