واردات خودرو دست دوم و شرایط و قوانین آن

از چالشی‌ترین قوانین مربوط به واردات خودرو در سال‌های اخیر که بحث آن دهه‌هاست در بین جامعه گفته و شنیده می‌شود، واردات خودروهای دست دوم است که تا امروز به واقعیت نپیوسته و اجرایی شدن آن نیز همچنان در ابهام است. بحث قیمت بالای خودروهای داخلی و حباب قیمتی آنها و همچنین کیفیت نامطلوب تولیدات داخلی در کنار تنوع پایین خودروها و اشباع بازار از خودروهای چینی و حضور بسیار کم‌رنگ خودروهای روز اروپایی و آسیایی در بین خودروهای وارداتی، از جمله مهم‌ترین مسائلی است که واردات خودرو خارجی دست دوم را بیش از گذشته لازم و ضروری می‌کند تا با حضور خودروهای دست دوم و کارکرده خارجی، بازار خودروهای سبک نیز مثل خودروهای سنگین و تجاری، به سمت آرامش و ثبات پیش رود.

قوانین واردات خودرو دست دوم

در دو سال گذشته و بعد از چندین سال خاموشی و توقف واردات خودرو از سال ۱۳۹۶، سرانجام با آزادسازی واردات خودرو، خودروهای صفر کیلومتر خارجی آسیایی و اروپایی به بازار کشورمان راه پیدا کردند و با راه‌اندازی سامانه یکپارچه فروش خودروهای وارداتی، افرادی که خواهان این خودروها بودند، اقدام به ثبت نام و شرکت در قرعه کشی برای خرید این ماشین‌ها کردند.

از همان زمان هم بحث واردات خودرو به صورت شخصی و با هر کد ملی در میان بود که این اتفاق نیفتاد و شرکت‌های خودروساز و واردکننده مسئول واردات خودرو به بازار شدند که باز هم باعث ایجاد حباب قیمتی شد. به همین دلیل هم با آزادسازی واردات خودرو و البته افزایش همیشگی نرخ ارز، شاهد کاهش قیمت خودروهای کارکرده در بازار نبودیم و فقط تنها نتیجه آزادسازی واردات ماشین، دسترسی برخی از اقشار سطح بالای جامعه به خودروهای نو بود.

اما امروزه باز هم خبر واردات خودرو دست دوم به گمرک‌های کشور شنیده می‌شود. با طرح واردات خودرو دست دوم که یکی از بندهای آن، واردات خودروهای کارکرده به صورت شخصی است، می‌توان امیدوار بود که بازار خودرو در کشورمان تا حد زیادی اصطلاحا بریزد و قیمت‌ها شکسته شود. اتفاقی که البته هنوز راه زیادی تا محقق شدن در پیش دارد و با توجه به بحث نحوه تامین ارز برای واردات که باید خارج از کشورمان باشد، بازهم دست اکثر مردم جامعه از واردکردن خودرو دور خواهد بود.

در قوانین مربوط به واردات خودرو دست دوم، بندها و تبصره‌های زیادی وجود دارد که مهم‌ترین آنها مربوط به نحوه تامین ارز و همچنین سن و شرایط واردات این خودروهاست.

تامین ارز

درباره بحث تامین ارز در طرح واردات خودرو دست دوم و کارکرده خارجی، ارز باید با منشا خارجی باشد که به معنی عدم امکان تخصیص ارز از داخل کشور است. این ارز باید حاصل از صادرات و سرمایه‌گذاری در خارج کشور باشد که به تایید بانک مرکزی نیز برسد. یعنی شرکت‌های مختلف تولیدی، بازرگانان و صادرکنندگان کالا می‌توانند برای ورود ارز ناشی از فعالیت تجاری خود به کشور، آن را تبدیل به خودرو کرده و به این ترتیب به کشور وارد کنند. با توجه به مشکلات فعلی انتقال پول در سطح بین‌المللی، برای صادرکنندگان نیز به‌صرفه خواهد بود.

سن مجاز

سن مجاز گفته‌شده در قانون واردات خودرو دست دوم باید بیشتر از ۳ سال و کمتر از ۵ سال در زمان انجام امور مربوط به گمرک باشد.

تاییدیه استاندارد

همچنین باید این خودروها توانایی پاس کردن استاندارد ۸۵ گانه خودرویی را داشته باشند و به تایید سازمان ملی استاندارد ایران برسند.

تاییدیه جهانی

علاوه بر این خودرو باید یکی از تاییدیه‌های EMARK، تاییدیه خودرویی چین (CCC)، تاییدیه اوراسیا (EAC)، تاییدیه خودروهای تولیدی برای کشورهای حاشیه خلیج‌فارس (GCC) را داشته و از برندهای مطرح اروپایی، ژاپنی و کره جنوبی باشد که این تایید از مدارک خودرو و از روی شماره شناسایی خودرو یعنی vin number آن انجام می‌شود.

استاندارد آلایندگی

در مورد استاندارد آلایندگی این خودروها نیز باید حداقل دارای استاندارد آلایندگی یورو ۵ باشند که البته با توجه به سن در نظر گرفته‌شده برای آنها و الزامی شدن قانون استاندارد آلایندگی یورو ۶ از چند سال قبل، خودروهای وارداتی از برندهای اروپایی و ژاپنی و کره جنوبی، حداقل دارای استاندارد آلایندگی یورو ۵ خواهند بود.

حجم موتور و کارکرد

همچنین حجم موتور این خودروها نیز مثل خودروهای صفر وارداتی نباید بیشتر از ۲۵۰۰ سی سی باشد. ضمن اینکه کارکرد خودرو نباید بالاتر از ۸۰ هزار کیلومتر باشد.

گواهی اسقاط

صدور ثبت سفارش، منوط به ارائه گواهی اسقاط (موضوع ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو) است.

خدمات پس از فروش

شرکت‌های واردکننده فقط به شرط ارائه ضمانت خدمات پس از فروش می‌توانند برای ثبت سفارش خودرو کارکرده اقدام کنند.

تعرفه واردات خودرو دست دوم

از زمانی که صحبت‌های مبنی بر آزادسازی و آغاز به کار طرح واردات خودرو خارجی دست دوم، برای ترخیص خودرو از گمرک باید هزینه‌ها و تعرفه‌های مختلفی را پرداخت که آخرین اخبار از حقوق گمرکی و عوارض این طرح عبارت است از:

نحوه واردات خودرو دست دوم

در حال حاضر با توجه به قانون تامین ارز برای واردات خودرو کارکرده از محل ارز خارجی، بسیاری از افراد حقیقی نمی‌توانند به طور شخصی اقدام به واردات خودرو دست دوم کنند؛ بنابراین احتمالا واردات خودرو کارکرده مثل واردات ماشین صفر به شرکت‌های خودرویی محول شود و سامانه‌ای مثل سامانه یکپارچه خودروهای وارداتی، برای این کار نیز برپا شود. اما به طور کلی مراحل و نحوه واردات خودرو دست دوم به کشور شامل چهار مرحله اصلی خواهد بود.

انتخاب خودرو

از روش‌های مختلفی مثل مراجعه حضوری به فروشندگان خودرو در کشورهای اطراف یا از طریق سایت‌های فروش خودرو، خودرو مناسب با شرایط واردات خودرو دست دوم را پیدا کرده و خرید آن را به شرکت‌هایی که برای این کار تاسیس شده‌اند، سپرد.

ثبت سفارش و گرفتن مجوز

بعد از خرید ماشین دست دوم باید به دفاتر گمرک مراجعه کرد و مجوزهای لازم برای حضور خودرو و تاییدشدن اصالت و امکان پلاک‌شدن آن را گرفت.

حمل خودرو به کشور

شرکت‌های زیادی در کشورهای اطراف، مخصوصا کشورهای حاشیه خلیج فارس وجود دارند که کار آن‌ها، دریافت کالا در مبدا و تحویل در ایران است. می‌توان با کمک این شرکت‌ها، خودرو به خاک کشورمان رساند.

ترخیص از گمرک

بعد از انجام مراحل اداری و پرداخت حقوق گمرکی، می‌توان خودرو را از گمرک ترخیص کرده و برای گرفتن پلاک برای آن اقدام کرد.

واردات خودرو شخصی دست دوم

در طرح واردات خودرو خارجی دست دوم، واردات خودرو توسط اشخاص حقیقی نیز در نظر گرفته شده است. اما همان شرط تامین ارز از مبدا خارجی نیز در اینجا دیده می‌شود. ضمن اینکه اشخاص حقیقی فقط به شرط داشتن کارت بازرگانی معتبر می‌توانند برای ثبت سفارش خودرو اقدام کنند.

ثبت سفارش خودروها باید پیش از ورود خودرو به کشور، انجام شود. بنابراین ترخیص خودروهایی که ثبت سفارش آنها پس از ورود به کشور انجام شده باشد، امکان‌پذیر نیست. همچنین در صورت فروش خودرو وارداتی کارکرده تا قبل از ۵ سال، سازمان امور مالیاتی مجاز است نسبت به دریافت «مالیات غیرمتعارف» اقدام کند.

واردات قطعات دست دوم

در حالی که بسیاری از مردم فکر می‌کنند که استفاده از قطعات دست دوم خودرو در دیگر مناطق دنیا در جریان نیست؛ باید گفت که همان‌طور که قطعات دست دوم سالم بسیاری از خودروها در سایت‌های فروش جنس دست دوم وجود دارد، برخی از شرکت‌ها نیز به شکل سازمانی و قانونی اقدام به فروش قطعات یدکی دست دوم برای برخی از خودروها می‌کنند که معمولا با گارانتی و ضمانت همراه است.

در حال حاضر واردات قطعات کارکرده و دست دوم خودرو به ایران ممنوع است. اما قطعات دست دوم خودروها از قطعات تزیینی و ظاهری مثل چراغ گرفته تا قطعات بدنه مثل سپر و درها و حتی قسمت‌هایی مثل موتور، گیربکس، دیفرانسیل و دیگر بخش‌های خودروها توسط افراد زیادی وارد می‌شود که امروزه به یک بازار تبدیل شده است. این قطعات اکثرا به صورت غیر گمرکی وارد کشور می‌شوند و بیشتر به منظور تعمیر خودروهای تصادفی و همچنین تقویت و به‌روزرسانی خودروهای موجود مورد استفاده قرار می‌گیرند.

واردات ماشین سنگین دست دوم

از اتفاقات خوب در سال‌های اخیر برای حوزه خودرو، آغاز واردات خودروهای سنگین و تجاری بود که باعث ریزش بازار و افت قیمت نمونه‌های داخلی شد. با واردات خودروهای تجاری دست دوم اروپایی که در ابتدا با کشنده‌ها آغاز شد و از سال جاری، واردات کامیون‌های باری و کمپرسی نیز آغاز شده است، شاهد کاهش قیمت نمونه‌های کارکرده داخلی بودیم که این اتفاق باعث به‌روزتر شدن ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای کشورمان و همچنین دسترس‌پذیرتر شدن خودروهای تجاری برای اقشار دیگری از رانندگان و مالکان این خودروها شد.

هرچند که در ابتدا برای واردات خودروهای تجاری کارکرده نیز مخالفانی وجود داشتند که عمدتا در کار تولید ماشین سنگین بودند، اما می‌بینیم که امروزه با توجه به نیاز بازار و همچنین ترجیح برخی از خریداران به خودروهای تجاری صفر چینی به جای کارکرده‌های اروپایی، بازار پررونقی برای خودروهای تجاری تولید داخل نیز به وجود آمده است که نشان‌دهنده کشش بازار و همچنین نیاز شدید بازار به نوسازی خودروهای سنگین و تجاری و دسته‌بندی خریداران به دو دسته صفر تولید داخل و کارکرده اروپایی شده است.

اما در نتیجه‌گیری از واردات خودروهای سنگین تجاری به کشورمان در طی چندین سال اخیر، بعضی موارد مشهود و ملموس است و آن هم زیباتر شدن و ایمن‌تر شدن جاده‌ها، افزایش ضریب به سلامت رسیدن بارها به مقصد، کاهش مصرف سوخت، کاهش آلاینده‌های جوی، افزایش رفاه و ایمنی رانندگان این خودروها که خود باعث افزایش ایمنی جاده‌ها می‌شود، کاهش قیمت خودروهای تجاری، ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، افزایش تنوع ناوگان و… که نکات منفی واردات خودروهای تجاری دست دوم را محو می‌کنند.

نتیجه گیری

با آزادسازی واردات خودرو در سال‌های اخیر و راه‌افتادن سامانه‌هایی مثل واردات خودروی جانبازان و سامانه یکپارچه فروش خودرو وارداتی، بحث واردات ماشین همیشه به یکی از داغ‌ترین بحث‌های خودرویی تبدیل شده است. در این میان همیشه موضوع واردات خودرو دست دوم برای کاهش قیمت و ازبین‌رفتن حباب قیمتی در بازار داخل نیز مطرح بوده است که تا امروز در تاریخچه واردات خودرو، اتفاق نیفتاده است.

ضمن اینکه با توجه به روند واردات خودروهای نو و صفر و از طرفی نوع تولیدات خودرو در داخل کشور، بعید است که شرکت‌های خودروسازی به این راحتی‌ها اجازه واردات خودروهای کارکرده را بدهند و از طرفی اگر هم این اتفاق بیفتد، مثل داستان ورود ماشین صفر خارجی، واردات خودرو دست دوم نیز در انحصار شرکت‌ها قرار خواهد گرفت و داستان واردات و فروش خودرو به صورت شخصی منتفی باشد.

سوال های متداول

آیا در طرح واردات خودرو کارکرده، واردات به صورت شخصی نیز در نظر گرفته شده است؟

در طرح واردات خودرو دست دوم، واردات توسط افراد حقیقی و به صورت شخصی نیز دیده می‌شود که ظاهرا موانعی مثل دادن مالیات بیشتر برای فروش دوباره خودرو در طی کمتر از پنج سال مالکیت در نظر گرفته شده است.

منظور از ارز با منشا خارجی در واردات خودرو کارکرده چیست؟

منظور از ارز با منشا خارجی یعنی اینکه ارز لازم برای خرید خودرو کارکرده باید در بیرون از کشور وجود داشته باشد. مثل ارز ناشی از صادرات یا انجام خدمات در بیرون از کشور.

سن و کارکرد خودروهای وارداتی باید چقدر باشد؟

کارکرد خودروها باید زیر ۸۰ هزار کیلومتر و سن آنها باید ۳ تا ۵ سال باشد.

نویسنده: علیرضا داودی